Dhammada.net

  อัตตา-อนัตตา

ที่จริงเรื่องอัตตา อนัตตาเป็นเรื่องตื้นๆ ต่อหน้าต่อตา

ดูเข้าไปที่จิตตนเองสิครับ แล้วจะเห็นว่า

สิ่งทั้งปวงทุกอย่าง แม้แต่ตัวจิตเอง ล้วนเป็นอนัตตา

อัตตา มันเกิดจากจิต-ถูกความคิดและความหมายรู้ผิดๆ หลอกเอาเท่านั้นเอง

ถ้าไม่ “ดูจิตตนเอง” เอาแต่ “ดูสิ่งอื่น”

ถ้าไม่หยุด “คิด” แล้วมาอยู่กับ “รู้”

ก็ยังเห็นว่านิพพานเป็นอัตตาได้ครับ

เพราะเมื่อจิตเป็นอัตตาเสียแล้ว ก็พลอยดึงสิ่งที่จิตปรารถนาให้เป็นอัตตาไปด้วย

ดังนั้นแทนที่จะโต้เถียงด้วยความคิด หรือความเชื่อ

มาเฝ้าดูจิตตนเองดีกว่าครับ

แล้วชีวิตจิตใจจะพบกับความสงบสุขมากขึ้น

เอาให้เห็นจิตที่ไม่เป็นอัตตาก่อนเถอะครับ

แล้วก็จะเข้าใจเอง ไม่ต้องเชื่อใคร ว่านิพพานเป็นอัตตาหรืออนัตตา

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่ 20 ม.ค. 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

รับมือกับความป่วย

ในขณะที่เจ็บป่วย โมหะครอบงำ เวทนาครอบงำ

ถ้าสู้ได้ด้วยวิปัสสนา ก็ต้องสู้ด้วยวิปัสสนา

ถ้าสู้ด้วยวิปัสสนาไม่ไหว ก็ต้องทำสมถะ

ถ้าทำสมถะก็ไม่ไหว ก็ต้องพักผ่อนให้สบาย หาอารมณ์ที่ชอบใจมาล่อ

อย่างผมเวลาปฏิบัติจนเหนื่อย หรือก่อนจะนอน

บางทีก็หาหนังสือเบาๆ มาอ่าน

ให้จิตใจผ่อนคลายเสียก่อน แล้วค่อยเจริญสมถะวิปัสสนาใหม่

จะทำได้ง่ายกว่าการดันทุรังทำครับ

ถ้าทั้ง 3 วิธียังไม่ได้ผล ก็ทานยา แล้วนอนให้หลับเสีย

ตื่นขึ้นมาแล้วให้รีบฝึกสติสัมปชัญญะต่อไปใหม่

ไม่เห็นจะยากอะไรเลยครับ

(ถ้าไม่ถูกความ “อยากดี” มาครอบงำจิต)

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน พุธ ที่ 22 พฤศจิกายน 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

มารในแง่ของการภาวนา

มาร คือสิ่งที่ฆ่าบุคคลให้ตายจากความดีหรือจากผลที่หมายอันประเสริฐ

หรือตัวการที่กำจัดหรือขัดขวางไม่ให้บรรลุความดี

ตามตำราชั้นหลังประมวลจากพระไตรปิฎกไว้เป็น มาร 5 ได้แก่

1 กิเลสมาร มารคือกิเลส (พบคำนี้ในพระไตรปิฎก 6 แห่ง)

2 ขันธมาร มารคือเบญจขันธ์ (พบ 4 แห่ง)

3 อภิสังขารมาร มารคืออภิสังขารที่ปรุงแต่งกรรม

 (ไม่พบมารชนิดนี้ในพระไตรปิฎก แต่มีร่องรอยที่ทำให้ตำราชั้นหลัง

ท่านสถาปนามารชนิดนี้ขึ้นไว้เหมือนกัน ซึ่งจะกล่าวในตอนท้าย)

อภิสังขารเป็นมารเพราะเป็นตัวปรุงแต่งกรรม ทำให้เกิดชาติชรา เป็นต้น

ขัดขวางไม่ให้หลุดพ้นจากทุกข์ในสังสารวัฏฏ์

4 เทวปุตตมาร มารคือเทพบุตร (พบ 1แห่ง)

5 มัจจุมาร มารคือความตาย (พบ 1 แห่ง)

มารทั้ง 5 นี้ ขัดขวางผู้ปฏิบัติ เช่นเมื่อกิเลสมารคุกคาม จิตก็ไม่ตั้งมั่น

เมื่อมัจจุมารคือความตายคุกคาม ก็หมดโอกาสปฏิบัติธรรม เป็นต้น

ความจริงเรื่องมาร 5 นี้ ที่ผมเคยอ่านแล้วจับใจที่สุด

เป็นมาร 5 ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงต่อพระราธะ

จึงอัญเชิญมาให้อ่านกันเอาเองครับ

 (จากพระสุตตันตปิฎก  เล่ม 9 สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค

2. ราธสังยุต ปฐมวรรคที่ 1  มารสูตร  ว่าด้วยขันธมาร

 [366] พระนครสาวัตถี. ครั้งนั้นแล ท่านพระราธะ

ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว

นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่า มาร มาร ดังนี้

ด้วยเหตุมีประมาณเท่าไรหนอแล จึงเรียกว่า มาร?

พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า ดูกรราธะ

เมื่อรูปมีอยู่ มาร (ความตาย) จึงมี ผู้ทำให้ตายจึงมี ผู้ตายจึงมี

เพราะฉะนั้นแหละ ราธะ เธอจงพิจารณาเห็นรูปว่า เป็นมาร

เป็นผู้ทำให้ตาย เป็นผู้ตาย เป็นโรค เป็นหัวฝี เป็นลูกศร

เป็นความทุกข์ เป็นตัวทุกข์

บุคคลเหล่าใดพิจารณาเห็นรูปนั้นอย่างนี้

บุคคลเหล่านั้น ชื่อว่า ย่อมเห็นชอบ.

เมื่อเวทนามีอยู่ ฯลฯ  เมื่อสัญญามีอยู่ ฯลฯ เมื่อสังขารมีอยู่ ฯลฯ

เมื่อวิญญาณมีอยู่ มารจึงมี ผู้ทำให้ตายจึงมี  ผู้ตายจึงมี

เพราะฉะนั้นแหละ ราธะ เธอจงพิจารณาเห็นวิญญาณว่า เป็นมาร

เป็นผู้ทำให้ตาย  เป็นผู้ตาย เป็นโรค เป็นหัวฝี เป็นลูกศร

เป็นความทุกข์ เป็นตัวทุกข์

บุคคลเหล่าใดพิจารณาเห็นวิญญาณนั้นอย่างนี้

บุคคลเหล่านั้น ชื่อว่า ย่อมเห็นชอบ.

อายาจนวรรคที่ 3  มารสูตร ว่าด้วยการละความพอใจในขันธมาร

[389] พระนครสาวัตถี. ครั้งนั้นแล ท่านพระราธะ

ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ

ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคแล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง

ครั้นแล้วได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคว่า

ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอพระผู้มีพระภาคโปรดประทานพระวโรกาส

ทรงแสดงธรรมโดยย่อแก่ข้าพระองค์

ที่ข้าพระองค์ได้ฟังแล้ว จะพึงเป็นผู้ๆ เดียว หลีกออกจากหมู่ ไม่ประมาท

มีความเพียร มีใจเด็ดเดี่ยวอยู่เถิด.

พระผู้มีพระภาคตรัสว่า ดูกรราธะ สิ่งใดแลเป็นมาร

เธอพึงละความพอใจ ความกำหนัด

ความกำหนัดด้วยสามารถความพอใจในสิ่งนั้นเสีย.

ดูกรราธะ ก็อะไรเล่าเป็นมาร?

ดูกรราธะ รูปเป็นมาร เธอพึงละความพอใจ ความกำหนัด

ความกำหนัดด้วยสามารถความพอใจในรูปนั้นเสีย.

เวทนาเป็นมาร … สัญญาเป็นมาร … สังขารเป็นมาร …

วิญญาณเป็นมาร เธอพึงละความพอใจ ความกำหนัด

ความกำหนัดด้วยสามารถความพอใจในวิญญาณนั้นเสีย.

ดูกรราธะ สิ่งใดแลเป็นมาร เธอพึงละความพอใจ ความกำหนัด

ความกำหนัดด้วยสามารถความพอใจในสิ่งนั้นเสีย.

นี่แหละครับ มาร 5 ในเชิงปฏิบัติ ที่น่าสนใจมากทีเดียว

ความจริงในพระไตรปิฎก ได้กล่าวถึงมารชนิดต่างๆ

เช่นกิเลสมาร และเทวปุตตมารไว้เช่นกัน

ทั้งยังกล่าวถึงมารอีกหลายชนิด ที่ตำราชั้นหลังไม่ได้กล่าวถึง

ลองอ่านดูเองนะครับ จากพระสุตตันตปิฎก  เล่ม 22  ขุททกนิกาย จูฬนิทเทส

 [427] คำว่า มารย่อมไปตามสัตว์ด้วยอำนาจอภิสังขาร คือ กรรมนั้นนั่นแล

ความว่า ขันธมาร ธาตุมาร อายตนมาร คติมาร อุปบัติมาร ปฏิสนธิมาร

ภวมาร สังสารมาร วัฏฏมาร อันมีในปฏิสนธิ

ย่อมไปตาม คือ ตามไป เป็นผู้ติดตามไป ด้วยอำนาจอภิสังขาร คือ กรรมนั้น นั่นแล.

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน ศุกร์ ที่ 22 กันยายน 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

วิธีใช้ปัญญาอบรมสมาธิ

ปัญญาที่อบรมสมาธิ เป็นอุบายวิธีที่ช่วยย่นเวลาทำสมาธิได้อย่างดี

วิธีใช้ปัญญาอบรมสมาธินั้น

ถ้าใครสามารถแยกจิตกับอารมณ์ออกจากกันได้ชำนาญแล้ว

จะรู้สึกว่าทำสมาธิได้ง่ายมาก คือแทบไม่ต้องทำอะไรเลย

เพียงแต่ระลึกรู้นิวรณ์ธรรมที่กำลังปรากฏกับจิต

แล้วเห็นว่านิวรณ์ไม่ใช่จิต จิตเป็นกลาง นิวรณ์ก็จะดับจากจิต

จิตเข้าถึงรู้ ที่เป็นกลาง และสงบเพราะพ้นจากความรบกวนของนิวรณ์ต่างๆ

ถ้าย้อนออกมารู้ภายนอก ก็เป็นการใช้งานของขณิกสมาธิ

ถ้าจะรู้ธรรมละเอียดภายใน ก็ดำเนินไปในอุปจารสมาธิ

หากจะเข้าอัปปนาสมาธิต่อ ก็ทำสติระลึกรู้ลมหายใจต่อไปเลย

หรือถ้าจะเข้าอรูปฌาน ก็ทำสติระลึกรู้ความว่างของจิตต่อไปเลย

เมื่อจิตเคล้าเคลียกับลมหายใจ หรือความว่าง โดยไม่มีการควบคุมแล้ว

จิตก็จะเข้าถึงอัปปนาสมาธิเอง

เป็นภาวะที่เหลือแต่รู้ กับสิ่งที่ถูกรู้เพียงอันเดียว

จิตจะสงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม

แต่ทำอะไรไม่ค่อยได้ครับ ดูจะเป็นที่พักเอากำลังเสียมากกว่า

มีอีกวิธีหนึ่งคือ การใช้ความคิดพิจารณาธรรมเอาตรงๆ นี่แหละครับ

เช่นพิจารณาร่างกาย ให้เห็นเป็นธาตุ เป็นอสุภะ หรือพิจารณาความตาย

เมื่อพิจารณาไปแล้ว ถ้าจิตเกิดสลด หรือจิตเห็นจริงในระดับหนึ่ง(ไม่ถึงขั้นเห็นแจ้ง)

จิตจะวางการพิจารณา แล้วรวมสงบเข้ามาเป็นสมาธิเป็นคราวๆ ไป

แต่สมาธิด้วยวิธีนี้มักจะไปได้เพียงอุปจารสมาธิ

และใช้เวลามากกว่าวิธีแรกที่แยกอารมณ์อันเป็นศัตรูของสมาธิออกไปเลย

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่  25 ส.ค. 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

อุบายสลายกาม

 กามนั้นจำแนกเป็นสองส่วนคือ วัตถุกาม กับกิเลสกาม

วัตถุกามได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส อันเป็นที่ตั้งแห่งความรักใคร่

และแม้จะไม่เจอของจริง หรือวัตถุจริงๆ

แต่บางทีจิตก็เข้าไปตั้งยึดอยู่ในกามสัญญา

เช่นมโนภาพเกี่ยวกับสาวงาม เป็นต้น

ส่วนกิเลสกาม หรือกามราคะ เป็นความกำเริบของจิต

ที่เข้าไปรักใคร่ ผูกพันกับวัตถุกาม

นักปฏิบัติเมื่อผจญการคุกคามของกิเลสกาม

ก็มีอุบายหลายอย่างที่จะต่อสู้เอาตัวรอด

เช่นพิจารณาวัตถุกามให้เห็นเป็นของไม่สวยงาม

บางทีก็เพ่งที่สิ่งใดสิ่งหนึ่ง เบี่ยงเบนความสนใจเสีย

เช่นเพ่งลมหายใจ เพ่งพุทโธ

บ้างก็พยายามดูจิต โดยหวังให้พ้นจากการคุกคามของกิเลสกาม

แต่หลายคราวคงพบว่า ไม่ว่าจะทำอย่างไร

จิตก็ยังถูกกิเลสกามครอบงำอยู่นั่นแหละ

วันนี้จึงมีอุบายง่ายๆ มาแนะนำกันอีกอย่างหนึ่ง

พอเป็นเครื่องเล่นของนักปฏิบัติ

คือเวลาที่จิตถูกกิเลสกามครอบงำ จนไม่มีกำลังจะดูจิตได้จริง

ยิ่งพยายามดิ้นรน อยากจะให้จิตพ้นการครอบงำของกิเลส ก็ยิ่งทุกข์มากยิ่งขึ้น

ก็ให้ลองเปลี่ยนอารมณ์ ไปรู้สิ่งใดสิ่งหนึ่งเสียก่อน

เช่นหันไปมองสาวสวยหรือหนุ่มหล่อที่ชอบใจให้เต็มตาเสียเลย

แล้วจับความรู้สึก/ความรับรู้แรก ที่เห็นรูปในแว้บแรกให้ทัน

 (ตรงนี้เป็นการเล่นเกมส์ที่ไม่เหมาะกับพระหนุ่มๆ เพราะถ้าพลาดก็แย่ไปเลย)

ความรู้สึกแรกนั้น มันเป็นกลาง เฉยๆ เบิกบาน อยู่ในตัวเองอยู่แล้ว

ถ้าจับความรู้สึกนี้ทัน ก่อนที่มันจะปรุงเป็นกิเลสกามขึ้นมา

จิตจะพ้นจากอำนาจครอบงำของกิเลสกามทันที

เพราะจิตดวงเก่าที่ถูกกิเลสกามครอบงำ

มันตายไปแล้วเมื่อเรามีจิตดวงใหม่ไปรู้อารมณ์ใหม่

ส่วนจิตดวงใหม่ก็ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะอันว่องไว

ยังไม่ถูกกิเลสกามครอบงำ

ถ้าจับจุดนี้ทัน ต่อให้นาวงามสามโลกมาเดินอยู่ต่อหน้า

จิตก็จะเพียงสักแต่ว่ารู้ สักแต่ว่าเห็นรูป

เพราะจิตใหม่มีสติสัมปชัญญะ

พ้นจากการครอบงำของกิเลสกามที่เคยกลุ้มรุมไปได้แล้ว

หลังจากนั้น ก็คอยดูจิตต่อไปอย่างที่เคยฝึกหัดกันมา

ผมเคยสังเกตจิตใจของผู้ปฏิบัติในสายอภิธรรมหลายสำนัก

พบว่าเขาพยายามใช้สติ ระลึกรู้ความรู้สึกแรกที่ตากระทบรูป

หรือเท้ากระทบพื้น อยู่เหมือนกัน

แต่ถ้าเขาไม่มีสัมปชัญญะจริง ไม่มีธรรมเอกหรือสัมมาสมาธิจริง

จิตของเขาจะเคลื่อนเข้าไปจ่ออยู่ในรูปที่รู้

อันเป็นการเสียสมรรถนะที่จะรู้อารมณ์ด้วยจิตที่เป็นกลางไปในทันที

ดังนั้น เมื่อจับความรู้สึกแรกได้แล้ว

ระวังอย่าให้จิตเคลื่อนหลงเข้าไปในความรู้สึกนั้นนะครับ

มันจะกลายเป็นการทำสมถะ ทั้งที่แขวนป้ายว่า กำลังทำวิปัสสนาอยู่

 (ที่เล่ามานี้เป็นการยกตัวอย่างการดำเนินของจิต

แบบเล่าสู่กันฟังภายใน “บ้านของชาววิมุตติ” ที่เป็นญาติมิตร พี่น้องกัน

ไม่มีเจตนาไปล่วงเกิน หรือชวนทะเลาะกับท่านผู้หนึ่งผู้ใดนะครับ

เพราะวิมุตติ ไม่ใช่ที่สาธารณะ แต่เป็นที่เฉพาะสมาชิกเท่านั้น)

น้องๆ หลานๆ นักปฏิบัติ จะลองวิธีนี้เล่นบ้างก็ได้

ถือเป็นการเล่มเกมส์กับกิเลส ประเภทใครดี – คนนั้นอยู่ทีเดียว

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน ศุกร์ ที่ 14 กรกฎาคม 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่