Dhammada.net

ดูความคิดเพื่อรู้จิต

ความคิดก็คือสังขารขันธ์อันหนึ่ง เหมือนสังขารอื่นๆ
เช่นราคะ โทสะ โมหะ วิจิกิจฉา ความสงบ ความฟุ้งซ่าน ฯลฯ
เราเพียงรู้สังขารหรือกระแสความปรุงแต่งที่เกิดขึ้นและดับไปเท่านั้นก็พอ
ไม่จำเป็นจะต้องไปดูว่าคิดอะไร
และไม่จำเป็นต้องวิจารณ์ความคิดด้วย  ว่าดีหรือไม่ดี ถูกหรือผิด
เพราะจุดสำคัญ อยู่ที่เราต้องการดูจิตให้ออก
ว่าจิตมีความยินดียินร้ายต่อสิ่งที่ถูกรู้ (ในกระทู้นี้ความคิดเป็นสิ่งถูกรู้) หรือไม่
และจิตถูกกิเลสตัณหาครอบงำหรือไม่  (กิเลสมันวิ่งตามความคิดมา)
เพราะถ้าเฝ้าดูความคิดตรงๆ บางคนจะเหนื่อยมาก
หรือไปหลงกับบัญญัติ อันเป็นถ้อยคำหรือเรื่องราว
แทนที่จะเห็นสภาวะหรือปรมัตถ์ คือกระแสความปรุงแต่งของจิตที่เกิดดับยิบยับไป

แต่บางแห่งท่านก็แนะนำให้เฝ้ารู้ความคิดเอา ว่าคิดอะไร ดีหรือเลว
เพื่อหาอุบายสอนจิตให้รู้จักพิจารณาเพื่อปล่อยวาง
จึงอยู่ที่ว่าคุณต้องการจะทำแบบไหน ก็ตามสะดวกครับ
คือจะใช้อุบายตามดูความคิดเพื่อให้จิตสงบเสียก่อนในขั้นต้น ก็ได้

สำหรับผมเอง จะเพียงเห็นความคิดผุดขึ้นแล้วก็ดับไปเท่านั้น
บางครั้งเมื่อสัญญาแปลกระแสความปรุงแต่งแล้ว ก็จะรู้ว่าคิดอะไร
แต่บางคราว เพียงเห็นสิ่งบางสิ่งเกิดแล้วดับไปยิบยับๆ ไม่แปลว่าคิดเรื่องอะไร
ผมไม่ได้ใช้วิธีคิดอบรมจิต และไม่เฝ้าดูเรื่องที่คิดให้เป็นภาระกับจิต
แต่ใช้รู้ความปรุงแต่งที่กำลังปรากฏ
แล้วถ้าจิตเกิดยินดียินร้ายขึ้นมา ก็จะมารู้อยู่ที่จิตอีกชั้นหนึ่งครับ

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน จันทร์ ที่ 17 เมษายน 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

เจริญปัญญาต้องอาศัยความเด็ดเดี่ยว

ก่อนที่จิตจะยอมรับความจริงว่า จิตเป็นอนัตตา
อันเป็นการทำลาย สักกายทิฏฐิ โดยตรงนั้น
ไม่มีทางทำอย่างอื่นได้ นอกจากการเจริญสติสัมปชัญญะพิจารณาลงที่จิต
เพื่อถอดถอนทำลายความเห็นผิดของจิตให้ได้

แต่ไม่ว่าจะพิจารณาอย่างไร ก็ไม่สามารถถอดถอนความเห็นผิดได้
เพราะ เรา กับ จิต แนบเป็นเนื้อเดียวกัน
เหมือนแสงสว่างกับความร้อนของดวงอาทิตย์ที่แนบมาด้วยกัน

มีแต่มรรคเท่านั้น ที่จะถอดถอนความเห็นผิดว่า จิตเป็นเรา ออกจากจิตได้
แต่ถ้าผู้ใดสามารถพิจารณาถอดถอนความเห็นผิดได้เอง
ก็เท่ากับ เรา ทำให้มรรคเกิดขึ้นได้
จิตก็ย่อมเป็นอัตตา ไม่ใช่อนัตตา เพราะสามารถบงการจิตได้ตามใจชอบ
มันจึงเป็นสองสิ่งที่ขัดแย้งกันเอง
คือ ถ้าจงใจให้ถึงธรรมได้ จิตก็เป็นอัตตา
แต่เมื่อจิตเป็นอัตตา จิตก็ถึงธรรมไม่ได้
กลายเป็นปัญหางูกินหาง หาเงื่อนต้นเงื่อนปลายไม่ได้

ต่อเมื่อใช้ความพยายามอย่างต่อเนื่อง จนสิ้นสุดความสามารถ
 จิตเข้าสู่มุมอับ ที่ไม่สามารถใช้สติปัญญาใดๆ ต่อไปได้อีก
จึงรู้จริงว่า ไม่สามารถบังคับหรือนำพาให้ จิต กับ เรา แยกออกจากกันได้
จิตนั้นเอง เป็นอะไรบางอย่าง ที่อยู่นอกเหนือการบังคับเอาตามใจชอบ
การรู้ความจริงนี้ คือการรู้ว่า จิตเป็นอนัตตา ไม่ใช่ตัวเรา ของเรา
ความหลงผิดว่าจิตเป็นเรา ก็ไม่อาจแฝงตัวอยู่ในจิตได้อีก

การที่จิตจะเจริญสติสัปชัญญะ เจริญปัญญาจนสุดความสามารถได้นั้น
ต้องอาศัยความเด็ดเดี่ยวอย่างยิ่ง
จะคิดๆ เอาเองตามใจชอบไม่ได้
คือจะคิดเอาตามสัญญาที่ได้ยินมาว่า
จิตเป็นอนัตตา หรือจิตไม่ใช่เรา
แล้วก็งอมืองอเท้า หลอกตัวเองว่าจิตเข้าสู่มุมอับแล้ว
บังคับแก้ไขอะไรไม่ได้แล้ว
อย่างนี้ก็ต้องตกเป็นเหยื่อของสักกายทิฏฐิต่อไป
เพราะไม่ซื่อสัตย์ต่อตนเองในเรื่องการปฏิบัติธรรม

ก่อนที่จิตจะยอมรับความจริง ว่าจิตเป็นอนัตตา
เหมือนนักมวยที่ต้องสู้แทบสลบคาเวที ล้มลุกคลุกคลานเท่าไรก็ยังสู้
เหมือนจอมยุทธทั้งหลายที่ผมเล่ามาข้างต้น
ก่อนที่ปัญญาจะผลิตไม้ตายออกมาฟาดกิเลสให้กระเด็นออกจากหัวใจ
คือเห็นว่า จิตไม่ใช่เรา บังคับไม่ได้
แต่จะสู้แบบล้มมวย ไม่ได้อย่างเด็ดขาด

เมื่อใดที่ความเป็นเราขาดสะบั้นออกจากจิตแล้ว
ไม่ว่าจะย้อนมองคราวใด
จะไม่เห็นเงาของความเป็นเรา แอบแฝงคลุมเคลืออยู่ในจิตอีกเลย
แต่ถ้ามองลงในจิตคราวใด ก็ยังเป็นเราอยู่คราวนั้น
ก็ทราบได้เลยว่า ยังเป็นปุถุชนอยู่
งานที่จะต้องสู้เพื่อถอดถอนความเป็นเราออกจากจิตก็ยังมีอยู่

ที่จริงไม่อยากเล่าละเอียดนักหรอกครับ
เพราะกลัวพวกเราจะพากันล้มมวย
เสียก่อนที่จะได้ต่อสู้แบบถวายชีวิตบูชาพระศาสดา
แต่บางคนก็เวียนถามเช้ายันเย็น
ถ้าไม่ตอบ ผมคงไม่มีเวลาทำอย่างอื่นแน่ๆ

โดยคุณ สันตินันท์ (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน จันทร์ ที่ 24 เมษายน 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

 การเจริญสติคือการรักษาพระวินัย

คุณจับแก่นของพระวินัยเอาไว้ได้เต็มๆ ทีเดียวครับ

เพราะมีการยืนยันมาแล้วโดยพระพุทธเจ้าเอง

ว่าการเจริญสติอย่างเดียว ทดแทนการรักษาพระวินัยทั้งหมดได้

เคยมีพระรูปหนึ่ง เมื่อบวชแล้วได้ศึกษาพระวินัย

ก็เกิดความท้อใจว่า กระดิกตัวนิดเดียวก็ผิดพระวินัยแล้ว ท่านควรจะสึกเสีย

เพราะอยู่ไปจะทำให้พระธรรมวินัยเสียหาย

แต่เมื่อท่านไปทูลลาสึก พระศาสดากลับถามท่านว่า

ถ้าวินัยและข้อวัตรมีมากเกินไปจนปฏิบัติไม่ไหว

หากให้เหลือข้อเดียวจะปฏิบัติได้ไหม

ท่านรับว่าถ้ามีข้อเดียวท่านทำได้ และไม่จำเป็นต้องลาสิกขา

พระศาสดาจึงทรงสอนให้ท่านมีสติทุกเมื่อ

ท่านรับปฏิบัติ จนบรรลุพระอรหันต์ได้ในที่สุด

ทั้งท่านก็ไม่ได้ทำผิดพระวินัยต่างๆ ด้วย

เนื่องจากมีสติสัมปชัญญะบริบูรณ์แล้ว

ความจริงพระวินัยนั้น เกิดขึ้นด้วยหลายสาเหตุ

เช่นเกิดจากพระท่านทำไปแล้ว รู้สึกว่าไม่เหมาะสมเองก็มี

ชาวบ้านรู้สึกว่าไม่เหมาะสมก็มี

เป็นเรื่องขัดเกลาลดภาระทางใจก็มี

พระวินัยแต่ละข้อนั้น เป็นไปเพื่อความสบายในการปฏิบัติธรรมทั้งสิ้น

เช่นการเสพย์เมถุนจะขัดขวางการปฏิบัติ

เนื่องจากเป็นจุดเริ่มต้นของการตั้งครอบครัว เป็นภาระพะรุงพะรัง

ทั้งจิตใจหลังการเสพย์เมถุนก็จะกระเพื่อมไหว ไม่สงบ อ่อนแอ

 การที่พระมีทรัพย์สินเงินทอง ก็มีภาระผูกพันจิตใจต้องระวังรักษา

และก่อให้เกิดความรู้สึกว่ากูมีอำนาจอยู่ในมือ

จะไม่ถอดเขี้ยวเล็บ หมดพิษสง แบนติดดินแบบพระมือเปล่า

ซึ่งนอกจากจะไม่รู้สึกกร่างแล้ว ยังรู้สึกเบาสบาย อบอุ่นใจในความเป็นพระแท้ด้วย

การที่พระอวดอุตริ ทำให้ผู้คนแตกตื่นมาทำบุญ

จิตใจก็จะยะโสโอหังขึ้นมาง่ายๆ มันมีสภาพเหมือนอึ่งพองลม

ในที่สุดก็ต้องท้องแตกตายเพราะลาภสักการะและชื่อเสียง

บรรดาเสขิยวัตรทั้งหลาย เป็นเครื่องทำให้พระงาม

และมีสติสัมปชัญญะอยู่ทุกการเคลื่อนไหว

ซึ่งความจริงแล้ว กิริยามารยาทในสังคมไทยนั้น

เดิมถอดแบบพระวินัยมามากทีเดียว

เช่นรับประทานอาหารคำไม่โตเกินควร

ไม่พูดระหว่างมีอาหารในปาก ไม่เคี้ยวดัง ซดดัง

ไม่เดินกินอาหาร ไม่ล่อกแล่กเหลียวหน้าเหลียวหลัง ฯลฯ

คนที่ถูกกล่อมเกลามาจากครอบครัวแบบนี้ พอไปบวชก็ไม่ลำบากนัก

แต่เด็กรุ่นต่อไป ไปบวชคงอึดอัดมากขึ้น

เพราะสังคมเดี๋ยวนี้ทิ้งกิริยามารยาทแบบไทยๆ ซึ่งถอดพระวินัยมา

เช่นจะกินแฮมเบอร์เกอร์สักชิ้น ต้องอ้าปากให้กว้างเกือบคืบจึงจะกัดได้ เป็นต้น

พระพุทธเจ้าท่านสอนพระของท่านให้เป็นผู้ดีทุกกระเบียดนิ้ว

และเป็นผู้ดีแท้ๆ ที่ไม่มีเครื่องประกอบอิสริยยศใดๆ

จึงน่าอัศจรรย์จริงๆ ที่ลูกพระพุทธเจ้านั้น จนแสนจน

แต่วิญญูชนได้พบเห็นแล้ว รู้สึกงามจับตาจับใจจริงๆ

โดยคุณ  สันตินันท์  (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวัน อังคาร ที่ 26 กันยายน 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

กิเลสกับน้ำในโอ่ง

ตอนผมเด็กๆ ที่บ้านมีโอ่งน้ำโตๆ อยู่หลายใบ

เวลาผู้ใหญ่เผลอ ผมชอบแอบเอามือไปกวนน้ำเล่น (เข้าทำนองกวนน้ำให้ขุ่น)

เพื่อให้ตะกอนก้นโอ่งมันกระจายขึ้นมา

น้ำที่ดูใสสะอาด ก็จะแสดงคุณภาพที่แท้จริงของมันออกมา

เดี๋ยวนี้เวลาเจริญสติสัมปชัญญะ ก็เห็นจิตมันสงบนิ่ง ใสสะอาด

เหมือนน้ำใสในโอ่งนั้นเอง

แต่เวลามีการกระทบอารมณ์ทางตา หู … ใจ

ตะกอนกิเลส(อาสวะ)ที่นอนเนื่องในสันดานก็จะแสดงตัวออกมาเป็นกิเลส

จิตก็ดูเศร้าหมองลง เหมือนน้ำขุ่น

แต่พอผัสสะนั้นดับไป ไม่นานกิเลสก็ระงับดับไป

มันก็ตกตะกอนลงไปนอนในสันดานของเราอีก

ยิ่งนานวัน ตะกอนก้นโอ่งก็ยิ่งมาก (เหมือนจิตที่มีธรรมชาติไหลลงที่ต่ำตลอดเวลา)

พอสังเกตเห็นว่า โอ่งสกปรกมากแล้ว ก็ต้องล้างตะกอนกันทีหนึ่ง

แล้วไม่นานมันก็มีตะกอนอีก วนเวียนอยู่อย่างนี้เรื่อยไป

เพราะการล้างโอ่งมันยังเป็นวิชาสามัญมาก มันก็แก้ทุกข์ได้เป็นคราวๆ เท่านั้น

ส่วนการเจริญสติสัมปชัญญะ เจริญศีล สมาธิ ปัญญา นั้น

ถึงจุดหนึ่งจะทำลายความยึดมั่นในจิตลงไป ก็เหมือนการทุบโอ่งน้ำทิ้งไป

ตะกอนกิเลสก็ไม่มีที่อาศัยอยู่อีก

วิชาทางโลกจึงไม่มีที่สุด แต่วิชาทางธรรมของพระพุทธเจ้า มีที่สุดครับ

โดยคุณ สันตินันท์  (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่ 3 ก.พ. 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

ปรับอินทรีย์พละ๕ให้สมดุลย์

เรื่องที่จะทำให้อินทรีย์/พละ 5 สม่ำเสมอกันนั้น
ไม่ใช่ว่ามีความเพียรมากแล้วลดความเพียรลง
เคยเดินจงกรมวันละ 2 ชั่วโมง ปรับให้เหลือ 1 ชั่วโมง
เพื่อจะให้สมดุลกับที่ยังมีสติน้อยๆ มีสมาธิน้อยๆ
ไม่ใช่แบบนี้นะครับ เพราะมีแต่จะพากันน้อยลงทุกอย่าง
 เป็นการเสียท่ากิเลสอย่างร้ายแรงทีเดียว

สิ่งที่สำคัญที่สุดที่ผมใช้มาแล้วก็คือ การพิจารณาอย่างแยบคาย
คือในเรื่องศรัทธานั้น ผมไม่เคยมีศรัทธาในครูบาอาจารย์จนถึงขั้นงมงาย
อันนี้เป็นนิสัยมาแต่ดั้งเดิม
คือครูบาอาจารย์สอนอะไร จะลองนำมาปฏิบัติดูอย่างจริงจัง
แล้วไปทดสอบรายงานผลกับท่าน
แต่ไม่เคยรู้สึกว่า ครูบาอาจารย์เป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้
ไม่เคยคิดว่า จะต้องพึ่งพาอยู่ใกล้ท่าน จึงจะปฏิบัติได้

เรื่องความเพียรมากเกินไปนั้น ก็ต้องสังเกตจิตใจตนเอง
ว่าที่กำลังปฏิบัติอยู่นั้น ทำไปเพราะความอยากหรือเปล่า
คาดหวังอะไรแฝงเร้นอยู่หรือเปล่า
เจริญสติสัมปชัญญะถูกต้องหรือเปล่า
เมื่อสามารถเจริญสติได้ถูกต้องแล้ว
การปฏิบัติอยู่ตลอดวัน ในทุกอิริยาบถเมื่อมีโอกาสทำได้
ก็จัดว่าเป็นการทำความเพียรที่พอดี ไม่มากไป ไม่น้อยไป
ไม่เกี่ยวอะไรกับว่าต้องเดินเท่านั้น ต้องนั่งเท่านี้

เรื่องสติก็ต้องสังเกตจิตใจตนเองเหมือนกัน
ว่าสตินั้นกล้าแข็งเกินไปหรือไม่

สติที่พอดี คือสติที่ตามระลึกรู้อารมณ์ไปอย่างสบายๆ ไม่เคร่งเครียด
คล้ายๆ กับงูเห่า คือเวลาอยู่ปกติมันก็สงบๆ อยู่เฉยๆ
แต่พอมีสิ่งแปลกปลอมเข้ามาใกล้ งูจึงจะชูคอขึ้นมาคอยดูสิ่งแปลกปลอม
เวลาอยู่ปกติ งูไม่จำเป็นต้องชูคอให้เมื่อย
สติก็เหมือนกัน ในเวลาปกติก็รู้อารมณ์ที่กำลังปรากฏไปเรื่อยๆ
ต่อเมื่อมีสิ่งแปลกปลอมที่อาจเป็นภัย คือกิเลสตัณหาต่างๆ ผ่านมา
สติจะตื่นตัวปั๊บขึ้นมาเป็นอัตโนมัติ เพื่อรู้สิ่งแปลกปลอมนั้น
ก็จะเห็นสิ่งนั้นผ่านมาแล้วก็ผ่านไป

ถ้าไปตั้งสติเคร่งเครียดเกินไป คอยระวังตัวแจอยู่ทุกขณะจิต
อันนั้นเหนื่อยเกินไปครับ แล้วกิเลสตัณหามันจะพาลซ่อนเงียบหมด
เพราะไม่อยากเดินผ่านหน้าสติที่เป็นนักเลงโตถือมีดไม้คอยจ้องอยู่ตลอดเวลา
สติมันหลบไปนอนสบาย คนที่ลำบากก็คือเจ้าตัวที่ตั้งสติแรงเกินไปนั่นเอง

ถ้าพิจารณาอย่างแยบคายรู้ว่าตั้งสติแข็งไป
 ก็เพลาๆ การระวังบังคับจิตใจลงบ้าง

เรื่องสมาธิก็เหมือนกัน ถ้าทำสมาธิแบบเคลิ้มๆ อยู่เสมอ
ก็หัดมาทำความตื่นตัวของจิตให้มากขึ้น
แต่ถ้ามันตื่นตัวเกินไป แบบไม่เคยสงบสบายพักผ่อนเลย
ก็หันมาทำความสบายให้แก่จิตบ้าง
จะใช้จิตทำงานแบบใช้แรงงานทาสไม่ได้
ต้องให้เขาได้พักผ่อนบ้าง

ตัวปัญญาก็เหมือนกัน
ปัญญาจริงๆ ไม่มีอะไรมาก
เพียงเห็นจิตและอารมณ์เป็นไตรลักษณ์แบบประจักษ์ต่อหน้าต่อตาก็พอแล้ว
ส่วนความรู้ความเห็น ความแตกฉานต่างๆ นั้น
ไม่มีประโยชน์อะไรนักหรอกครับ
ดังนั้นแทนที่จะคิดๆ เอา ก็หันมารู้ๆ เอา
ปัญญาจะได้พอดีๆ ครับ

โดยคุณ สันตินันท์  (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันศุกร์ ที่ 24 มีนาคม 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

จิตนั่นแหละเป็นตัวทุกข์

น้อยคนนักที่จะเข้าใจได้ว่า ตัวจิตเองนั่นแหละ เป็นตัวทุกข์อันใหญ่ทีเดียว
ไม่ใช่ต้องอยากหรือยึดสิ่งอื่นหรือขันธ์อื่นเท่านั้น ที่จะเป็นทุกข์
เพียงเมื่อใดยึดว่า จิตเป็นเรา ทันทีนั้นแหละทุกข์เกิดแล้ว

และเมื่อเอา จิตที่เป็นเรา ไปกระโดดโลดเต้นตามแรงกิเลสตัณหา
เช่นไปยึดว่านี่กายเรา นี่ความสุขความทุกข์ของเรา
นี่ครอบครัว นี่สมบัติของเรา แล้วคราวใดเกิดความไม่สมปรารถนาก็เป็นทุกข์
อันนี้เป็นทุกข์ซ้ำซ้อนที่ตามมาทีหลัง
ส่วนมากเราจะรู้จักทุกข์ชนิดนี้
แต่ไม่ค่อยรู้จักจิตที่เป็นก้อนทุกข์ ทั้งที่ไม่ได้ยึดถือสิ่งภายนอก

เมื่อเราดูจิตอยู่นั้น และเห็นว่ามันเป็นทุกข์
จิตลึกๆ มันอดที่จะอยากให้จิตพ้นทุกข์ไม่ได้
(ดังที่บอกว่า “เฝ้าดูแล้วมันไม่ดีขึ้น” นั่นแหละครับ เราอยากให้ดีขึ้นนะครับ)
ความอยากนั้น ยิ่งทำให้เพ่งจ้อง ให้พยายามทำลายทุกข์
แล้วผลก็คือทุกข์จะหนักและแรงยิ่งขึ้น
ไม่มีใครทำหรอกครับ เราทำของเราเองทั้งนั้น

ทีนี้ต่อมาเฝ้าสังเกตอยู่เฉยๆ แล้วจิตมันพิจารณาว่านี้คืออะไร
จิตก็ตอบว่า อุปาทาน แล้วความทุกข์ก็คลายออก
ลักษณะนี้ผู้ปฏิบัติเป็นกันทั้งนั้นครับ
เวลาจิตติดขัดสิ่งใดอยู่นั้น เมื่อใดที่ปัญญาตามทัน
ปัญญาจะตัดอารมณ์ที่จิตกำลังยึดถืออยู่ ขาดออกไปทันที
เพราะคุณสมบัติของปัญญาคือการตัด
แต่อันนี้ต้องเป็นปัญญาที่มันผุดขึ้นในใจจริงๆ จึงจะตัดได้
ถ้าคิดๆ เอา ยังตัดไม่ได้ครับ

ที่ปฏิบัติมา ทำได้ดีเชียวครับ
ทีนี้เมื่อจิตวางความทุกข์แล้ว จิตเบา สบาย มีปีติแล้ว
อย่าลืมหันมาสังเกตความยินดีพอใจที่เกิดขึ้นอีกนะครับ
ส่วนมากพอหายทุกข์แล้ว ผู้ปฏิบัติจะพอใจ แล้วหยุดอยู่แค่นั้นเอง
เข้าลักษณะเกลียดทุกข์ รักสุข
ผมเองเมื่อก่อนที่ปฏิบัติทีแรกก็เป็นอย่างเดียวกันนี้เหมือนกันครับ

โดยคุณ สันตินันท์  (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่ 10 ส.ค. 2542

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

หลวงปู่เทสก์เน้นสอนเรื่องใด

หลวงปู่เทสก์เน้นสอนเรื่องใด

หลวงปู่เทสก์ท่านเป็นพระป่าที่สอนเน้นอยู่ 2 – 3 จุดเท่านั้นครับ คือเรื่อง จิตกับใจ เรื่องหนึ่ง และเรื่องมิจฉาสมาธิ กับสัมมาสมาธิ อีกเรื่องหนึ่ง

ท่านสอนว่า จิตเป็นธรรมชาติที่รู้และเสวยอารมณ์ด้วย เมื่อเราปฏิบัติมากเข้า จิตรู้ความจริงแล้วก็วางอารมณ์ รวมเข้ามาเป็นใจ คือเป็นธรรมชาติรู้อารมณ์เฉยๆ

ท่านสอนว่ามิจฉาสมาธิเป็นความสงบเคลิบเคลิ้ม เหมือนความสงบของเด็กไร้เดียงสา ต่างจากสัมมาสมาธิที่เป็นความสงบแบบผู้ใหญ่ ที่ทำงานเสร็จแล้ว มาหยุดพักผ่อน

คือจิตที่เจริญวิปัสสนา รู้ความเกิดดับของรูปนามไปจนถึงจุดหนึ่ง จิตจะตัดกระแสการเจริญวิปัสสนานั้น รวมสงบเข้ามาพักอยู่ภายใน อาจจะพักในอุปจารสมาธิ หรืออัปนาสมาธิก็ได้ พอมีกำลังแล้วก็ออกไปทำงานใหม่ เมื่อเจริญวิปัสสนาพอสมควรแก่ธรรมแล้ว คราวนี้จิตจะรวมเองเข้าถึงอัปปนาสมาธิ มีความสงบ รู้ อยู่ภายใน แล้วเกิดมรรคญาณขึ้น ด้วยจิตที่ประกอบด้วยอัปปนาสมาธิชั้นใดชั้นหนึ่ง

มรรคญาณจะต้องประกอบด้วยอัปปนาสมาธิ แต่ไม่ใช่อัปปนาสมาธิจะต้องประกอบด้วยมรรคญาณครับ

โดยคุณ สันตินันท์  (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อ วัน จันทร์ ที่ 22 มกราคม 2544

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่

เกร็ดธรรมคุณสันตินันท์ : ระวังปัญญา(จากการคิด,อ่าน,ฟัง)ล้ำหน้าภาวนา

เรื่องกังวลกับ ความจงใจหรือเจตนา ในการปฏิบัติหรือการดูจิตนั้น
เกืดขึ้นจากการที่พวกเราได้ฟัง คุณกล่าวถึง เจตนาสูตร บ้าง
ได้ฟังผมกล่าวถึง ความจงใจ ในเรื่องพระอนุรุทธะบ้าง
หรือบางครั้ง ได้ยินผมแนะอุบายแก่พวกเราบางคนให้ลดความจงใจลง
เพื่อแก้อาการเพ่งจ้องอย่างรุนแรงแบบเอาเป็นเอาตายกับกิเลสบ้าง

เมื่อฟังมากเข้า บางคนจึงเกิดความล้ำหน้าทางความคิดขึ้น
คือมีสัญญาว่า ความจงใจไม่ดี แล้วก็เกิด “ความจงใจที่จะละความจงใจ” ขึ้นมา

ผมเองก็เคยปฏิบัติธรรมแบบล้ำหน้าเหมือนกัน
ตอนนั้นผมไปปฏิบัติอยู่กับหลวงพ่อคืนที่วัดหน้าเรือนจำสุรินทร์
ผมดูจิตที่เห็นกิเลสผุดขึ้นบ้าง เห็นฝ้ามัวของโมหะบ้าง
หลวงพ่อคืนก็จะบ่นว่า “ไปนั่งดูสิ่งที่ถูกรู้ทำไม ปล่อยวางมันซะ แล้วมาหยุดอยู่กับ รู้”

ผมก็จัดการเข้ากุฏิ คู้บัลลังก์ ตั้งกายตรง ดำรงสติเฉพาะหน้า
(ใช้คำนี้เพื่อให้เห็นว่า เอาจริงและเป็นทางการมาก แบบกะฟันกิเลสให้ตายหมดเลย)
แล้วก็เร่ิมต้นด้วยการหายใจ เห็นลมหายใจถูกรู้อยู่ 2 – 3 อึก แล้วก็ปล่อยเสีย
หันมารู้เวทนาในกายที่นั่งตัวตรงอยู่นั้น ตอนนั้นยังไม่สุขไม่ทุกข์อะไร ก็รู้ไป
แล้วก็คิดต่อทันทีว่า อุเบกขาเวทนานี้ก็ถูกรู้ ก็เลิกดูเวทนา
หันมาดูความว่างๆ ในจิต ที่ซ้อนอยู่กับอุเบกขาเวทนา
ก็เห็นอีกว่า ความว่างถูกรู้ จิตเป็นผู้รู้ความว่าง
แล้วก็เลิกดูความว่าง หันมาจ้องมองจิตผู้รู้
ถึงตรงนี้ ผู้รู้ก็กลายเป็นสิ่งที่ถูกรู้ แล้วมีผู้รู้ตั้งขึ้นใหม่ โดยเขยิบไปด้านหลังหน่อยหนึ่ง
ผมก็ทิ้งตัวเก่า ดูตัวใหม่ ซ้อนๆๆๆๆ เข้าไปภายในตลอดเวลา
เล่นเอาสมองหมุนตาลาย ปวดระบมไปทั้งศีรษะ
ตอนนั้นก็คิดสุภาษิตมาสนับสนุนความโง่ได้อีกว่า
“บุคคลล่วงทุกข์ได้เพราะความเพียร”
ไม่ว่าจะปวดหัวขนาดไหน ก็ยังคงไล่จับผู้รู้อยู่อย่างอุตลุดไปหมดด้วยความเพียร

ใกล้เที่ยงคืนก็หมดแรง หลับไปตื่นหนึ่ง
ตีสามตื่นขึ้นมาเร่งความเพียรใหม่จนสว่าง
แล้วก็นึกถึงความสอนของหลวงปู่ดูลย์ได้ว่า
“การใช้จิตแสวงหาจิตนั้น อีกกัปป์หนึ่งก็ไม่เจอ”
พอเช้า ก็เดินเป๋ๆ ออกมาจากกุฎิ กะจะมาต่อว่าหลวงพ่อคืน
มาเจอหลวงพ่อคืนเข้าพอดี ยังไม่ทันต่อว่าท่าน
ท่านก็อุทานลั่นวัดว่า “เมื่อคืนนี้ปฏิบัติอย่างไร ทำไมจิตใจมันชุลมุนอย่างนั้นทั้งคืน”
ผมก็เถียงท่านเต็มๆ เลย ว่า “ก็ผมทำตามที่หลวงพ่อสอนน่ะสิ”
“สอนยังไง อาตมาสอนยังไง”
“ก็สอนว่า ไปนั่งดูสิ่งที่ถูกรู้ทำไม ปล่อยวางมันซะแล้วมาหยุดอยู่กับ รู้”
คราวนี้หลวงพ่อหัวเราะเอิ้กอ้ากเลย บอกว่า
“การปล่อยวางนั้นต้องปล่อยด้วยปัญญา ไม่ใช่คิดปล่อยๆ เอาแบบนี้”

ผมก็นึกบ่นท่านว่า หลวงพ่อไม่น่าจะสอนผมเลย
ถ้าไม่สอน ผมก็จะรู้ความเกิดดับของอารมณ์ จนมีปัญญาปล่อยวางเอง
เพราะจุดสำคัญของการปฏิบัติ อยู่ที่รู้อารมณ์ด้วยจิตที่เป็นกลาง
ไม่จมลงในสิ่งที่ถูกรู้ หรือเผลอไปที่อื่น เท่านั้นเอง
แต่พอฟังท่านสอน ก็นึกตีความว่า ที่ทำอยู่ผิด จึงแก้ไขแนวปฏิบัติใหม่
ทำให้ปฏิบัติผิด ทั้งเหนื่อย ทั้งเสียเวลา

การปล่อยด้วยปัญญา กับปล่อยด้วยสัญญา มันต่างกันอย่างที่เล่ามานี้เอง
และเมื่อพวกเราได้ยินนักปฏิบัติรุ่นพี่กล่าวถึง เจตนา และความจงใจ
ว่าทำให้วิญญาณตั้งขึ้น ภพตั้งขึ้น
แทนที่จะเพียงเฉลียวใจ รู้ว่าตนมีความจงใจหรือไม่
กลับเกิดความจงใจ ที่จะละความจงใจ
จนลืมหลักปฏิบัติขั้นพื้นฐานที่ว่า “ทุกข์ให้รู้ สมุทัยให้ละ”

บางทีการอ่านและการฟังธรรมะมากเกินไป ก็ทำให้ข้ามขั้นตอนได้เหมือนกัน
อันนี้ฝากไว้ให้นักปฏิบัติทั้งหลายครับ
ผมเองก็ไม่ได้ดีวิเศษไปกว่าพวกเราหรอก
อะไรที่ใครๆ ทำผิดกันนั้น
ผมทำผิดมาก่อนแล้วแทบทั้งนั้นแหละครับ

โดยคุณ สันตินันท์  (นามปากกาของหลวงพ่อปราโมทย์ก่อนบวช)

เมื่อวันที่ ที่ 16 กุมภาพันธ์ 2543

เว็บไซต์ Dhammada.net
เป็นเว็บไซต์ที่ได้รับการอนุญาตจาก หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม ให้สามารถดำเนินการถอดข้อความพระธรรมเทศนาในลักษณะข้อความสั้นได้ ตั้งแต่ พ.ศ.๒๕๕๓

ชี้แจงการรับกิจนิมนต์ของหลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช ที่นี่

สมัครเป็นสมาชิกเพื่อรับแจ้งข่าวสารและธรรมะทุกวันจาก Dhammada.net ได้ ที่นี่

ติดตั้ง Dhammada Application for Android ที่นี่

คู่มือการใช้งาน อ่านได้ ที่นี่